‘Vrijdag 7 juni 2024 brengen Tweede Kamerleden van de Commissie Mijnbouw/Groningen een bezoek aan Ten Boer, Overschild en Appingedam. Zij praten met bewoners over de ontstane verschillen door de versterkingsaanpak, de impact die het heeft op hun dorp en wat dit doet met de sociale cohesie en gezondheid. Enkele leden maken zich zorgen dat de huidige coalitie geen visie heeft over hoe zij denkt om te gaan met het herstel van Groningen en het inlossen van de ereschuld. In een opiniestuk dat vandaag in het Dagblad van het Noorden staat, delen de Groningse bestuurders van de aardbevingsgemeenten en de provincie Groningen hun visie en roepen het kabinet op deze Groningse aanpak te steunen. Hun opiniestuk lees je onderstaand.’
Deze week brengen de leden van de commissie mijnbouw een werkbezoek aan onze regio. De leden van deze commissie maken zich zorgen over de inlossing van de ereschuld aan Groningen door Den Haag. Sandra Beckerman (SP) uitte haar zorgen na het plotseling “tot nader order” uitgestelde Mijnbouwdebat en Mirjam Bikker (CU) deed dat in een opinie-artikel (‘Recht doen aan Groningen, koste wat het kost. Dat blijft de opdracht’) van afgelopen maandag 3 juni. Zij wijst erop dat de nieuwe coalitie in het Hoofdlijnenakkoord geen visie heeft gegeven over hoe zij denkt om te gaan met de inlossing van die ereschuld.
Commitment aan Nij Begun
Hoewel beide voorvallen nog geen reden tot paniek zijn, delen wij de zorgen van deze Kamerleden. In het regeerakkoord verwachten we wel een aantal duidelijke uitspraken. Om te beginnen, dat is bijna vanzelfsprekend, een bevestiging van het commitment aan Nij Begun. De maatregelen, inclusief financiële paragraaf en indexering voor de komende jaren moeten onverkort van kracht blijven. En waar het gaat om de kosten voor schade en versterken die in Nij Begun verwoord staan als: “koste wat het kost, zo lang als het duurt” moet expliciet vermeld worden dat dat niet alleen de kosten voor IMG en NCG betreft maar ook de kosten voor gevolgschades zoals mentale gezondheid, omzetderving, behoud ruimtelijke kwaliteit.
Ontstane verschillen in gaswinningsgebied
En daarmee zijn we er nog niet. Een paar maanden ná de presentatie van Nij Begun verscheen het rapport van de Commissie Van Geel over de ontstane verschillen in het gaswinningsgebied. Dit enorme probleem, ontstaan na tien jaren van verschillende regimes, andere regelingen en aangepaste spelregels, bij zowel de versterking als de schade-afhandeling, is niet meegenomen in Nij Begun. De isolatiemaatregelen stonden weliswaar wél in Nij Begun (als maatregelen 28 en 29), maar zijn pas later in het kader van het oplossen van verschillen geplaatst. Hoewel deze isolatieaanpak ook zeker kan bijdragen aan het verkleinen van een aantal van de verschillen, is het beslist niet het antwoord op het rapport van Van Geel! Daarom blijven wij ons inzetten om het advies van Van Geel volledig op te volgen: alle woningen in de provincie Groningen en Noord-Drenthe kosteloos verduurzaamd.
Versneld uitbouwen van de dorpenaanpak
Om de verschillen, die momenteel dorpen, wijken en buren onder zware spanning zetten, aan te pakken is een gerichte benadering van die dorpen, wijken en buren noodzakelijk. De gemeente Eemsdelta ontwikkelde in 2021 een Dorpenaanpak, staatssecretaris Vijlbrief maakte er vervolgens een begin mee in 2022 in vier pilot-dorpen. Wij denken dat deze aanpak versneld verder uitgebouwd moet worden. Niet alleen naar andere dorpen en wijken, maar ook breder dan de huidige versterkingsoperatie. Het uitgangspunt van Van Geel: ‘Alle woningen schadevrij, veilig en verduurzaamd’ moet het uitgangspunt van de dorpenaanpak worden. Waar wij overigens nadrukkelijk aan toevoegen: ‘Met (mentaal) gezonde, weerbare inwoners, een gezonde sociale cohesie in mooie en leefbare dorpen.’
Gemeenten en provincie hand in hand voor maximale regie
De overheden die het dichtst bij bewoners staan, zijn de gemeenten en provincie. Zij kennen het beste de context en weten hoe dorpen en wijken in elkaar zitten en hoe ze van elkaar kunnen verschillen. Wij denken dan ook dat gemeenten en provincie een grote rol moeten hebben in de Dorpenaanpak. De centrale vraag luidt: ‘Wat is er hier, in dit specifieke dorp, nu nodig om zowel de bewoners als de gemeenschap, stabiel en toekomstbestendig te maken?’ Minimaal op het niveau wat het zou zijn geweest zónder alle ellende, maar eigenlijk nog beter. De provincie staat voor het maximaal faciliteren van de gemeenten in deze aanpak en het versterken van de onderlinge samenhang in de opgaven. Samen kunnen we komen tot een Groningse aanpak.
Slimmer inzetten van bestaande instrumenten
Betekent dat opnieuw een ander regime? Nieuwe regels? Nieuwe verschillen? Nee. Wij denken dat we met de bestaande instrumenten een heel eind kunnen komen. Elke betrokken organisatie onder zijn eigen verantwoordelijkheid, maar met een betere samenwerking en het slimmer inzetten van instrumenten. Door de samenwerking anders in te richten kan doel- en dorpsgericht gewerkt worden. In combinatie met extra mogelijkheden om verschillen op te lossen, geeft deze andere benaderingswijze wel een duidelijker antwoord op Van Geel.
‘De Groningers hebben altijd gelijk gehad!’
Waar de Haagse coalitie nog geen visie op het ‘Groningendossier’ heeft laten zien, heeft de regio die zelf wel. Dit wil overigens niet zeggen dat we alles helemaal zelf kunnen en willen doen. Ook wij hebben geen toverstafje. We zullen het kabinet en de kamer nog hard nodig hebben de komende jaren. Maar wat ons betreft krijgt de ‘Groningse aanpak’ daarin wel de ruimte. Wij gaan voor een kabinet dat ons daarin steunt, faciliteert, en dat ons begeleidt in de omvangrijke uitvoeringsoperatie waar we nog voor staan. In middelen, denkkracht maar bovenal in vertrouwen. Wij weten hier wat er moet gebeuren, wij weten wat belangrijk is, en de conclusie van staatssecretaris Vijlbrief was niet voor niks: ‘De Groningers hebben altijd gelijk gehad!’
Susan Top
Gedeputeerde provincie Groningen
Annalies Usmany
Wethouder gemeente Eemsdelta
Inge Jongman
Wethouder gemeente Groningen
Mariëtte de Visser
Wethouder gemeente Het Hogeland
Evert Offereins
Wethouder gemeente Midden-Groningen
Gert Engelkens
Wethouder gemeente Oldambt